Zmiany w rozporządzeniu dotyczącym chorób zawodowych

Projektowane rozporządzenie zmienia rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych i wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. w sprawie zmiany dyrektywy 2009/148/WE w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy. Wprowadzane rozporządzeniem zmiany obejmują rozszerzenie katalogu chorób zawodowych wynikających z narażenia na działanie azbestu w miejscu pracy.

Rekomendowanym rozwiązaniem jest nowelizacja rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych przez uzupełnienie załącznika do rozporządzenia pn. „Wykaz chorób zawodowych wraz z okresem, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym” o choroby zawodowe, wskazane w dyrektywie 2023/2668, tj. raka jajnika oraz raka żołądkowo-jelitowego.

Z tytułu choroby zawodowej ubezpieczonym lub członkom rodziny ubezpieczonego przysługują świadczenia wskazane w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2025 r. poz. 257, z późn. zm.), a w szczególności: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, jednorazowe odszkodowanie, renta z tytułu niezdolności do pracy i renta rodzinna. 

Jak wynika z informacji Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera w Łodzi w ciągu 20 lat wykonano 34454 badania lekarskie dla 8379 byłych pracowników 28 zakładów pracy. Rozpoznano 2421 chorób zawodowych. Choroby nowotworowe wystąpiły u 143 osób, przy czym rak płuca wykryto u 90 badanych (1,1 proc.), a międzybłoniaka opłucnej – u 53 (0,6 proc.) osób. To są dwa najczęściej występujące nowotwory azbestozależne rozpoznawane w Rzeczypospolitej Polskiej. W prowadzane regulacje nie powinny wpłynąć na zwiększenie obciążeń pracodawców, największe narażenie na pył azbestu dotyczy zazwyczaj firm, które uległy likwidacji a długi okres latencji chorób azbestozależnych powoduje, że choroby zawodowe są rozpoznawane po zakończeniu aktywności zawodowej pracowników.

Jak informują autorzy rozporządzenia w OSR projektu, obecnie trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy o wyrobach zawierających azbest (nr UC60 w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów), która m.in. transponuje wdrożoną już dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/148/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (wersja ujednolicona) (Dz. Urz. UE L 330 z 16.12.2009, str. 28, z późn. zm.), zwaną dalej „dyrektywą 2009/148/WE”. Projekt ten przewiduje m.in. rozszerzenie dotychczasowego katalogu podmiotów, w których zatrudnienie uprawnia do uzyskania jednorazowego odszkodowania czy świadczenia przedemerytalnego do 29 podmiotów.

Poniżej pełna treść rozporządzenia wraz z uzasadnieniem