Sposób rozliczeń NFZ z CZP jest wadliwy
| Tagi: | centra zdrowia psychicznego, CZP, pilotaż, Krzysztof Marcin Zakrzewski, Narodowy Fundusz Zdrowia, rozliczenia |
– Narastające rozliczenie po każdym okresie – a nie w sztywnych, oderwanych półroczach – ma chronić świadczeniodawcę przed arbitralnym uznawaniem przez Narodowy Fundusz Zdrowia części wydatków za bezpodstawne tylko dlatego, że płatność nastąpiła kilka tygodni później, zaś przedsięwzięcie zostało zrealizowane, a koszty poniesione – mówi prawnik i menedżer ochrony zdrowia Krzysztof Marcin Zakrzewski.
Krzysztof Marcin Zakrzewski, prawnik i menedżer ochrony zdrowia oraz dyrektor Samodzielnego Zespołu Publicznych Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa Ochota w rozmowie z Prawo.pl przypomina, że Narodowy Fundusz Zdrowia przekazuje środki finansowe podmiotowi leczniczemu biorącemu udział w pilotażu CZP według zasad określonych w par. 20 ust. 1 rozporządzenia z 27 kwietnia 2018 r. w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego. Oznacza to, że fundusz płaci co pół roku ryczałtem obliczonym według liczby osób posiadających adres zamieszkania na danym obszarze.
Zakres przedmiotowy wykorzystania tych środków obejmuje pokrycie bieżących kosztów funkcjonowania CZP, a także zapewnienie gotowości do działania, wyposażenie, budowę, rozbudowę, utrzymanie i modernizację infrastruktury jednostek i komórek organizacyjnych. W przypadku niepełnego wykorzystania środków na te cele podmiot leczniczy zwraca je NFZ i może zatrzymać jedynie 3 proc. należności, jako koszty administracyjne.
Jak zauważa Zakrzewski, zgodnie z par. 24 ust. 3 rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym od 29 października 2019 r. do 26 czerwca 2025 r. rozliczenie wydatkowania środków miało następować narastająco, tj. z uwzględnieniem całego okresu realizacji programu, a nie w sposób okresowy.
– Wskazana norma prawna była kilkakrotnie nowelizowana, a wprowadziło ją od 29 października 2019 r. rozporządzenie ministra zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego. Należy zaznaczyć, że w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia zmieniającego nie było żadnej informacji na ten temat – zwraca uwagę prawnik. W jego ocenie było to korzystne rozwiązanie.
– Ponadto trzeba zauważyć, że ewentualna nadwyżka przychodów nad kosztami z danego okresu mogła zostać zrównoważona wyższymi kosztami poniesionymi w późniejszym czasie, a środki niezużyte w jednym okresie mogły być wykorzystane w kolejnym, do zakończenia czasu trwania pilotażu. NFZ, broniąc swojego interesu finansowego, interpretuje jednak ten przepis w ten sposób, że narastający sposób rozliczania miał zastosowanie tylko do końca 2019 r., a od 1 stycznia 2020 r. obowiązuje już wyłącznie rozliczanie każdego okresu półrocznego osobno. Czyli: w jednym półroczu mógł zabrać podmiotowi leczniczemu niewykorzystane środki, a w kolejnym, w sytuacji ich przekroczenia, nie płacił za nadwyżkę kosztów. Tego typu rozliczenie powodowało nieuzasadnione rozmontowywanie finansów podmiotów leczniczych. Ujmując to bardziej dosadnie – taka strategia NFZ faktycznie polega na przerzucaniu części kosztów koniecznych do funkcjonowania CZP na prowadzące je podmioty lecznicze – tłumaczy Zakrzewski.
Jak dodaje, sformułowanie „narastająco” w polskim porządku prawnym to zatem techniczny zabieg ujmowania danych liczbowych, polegający na kumulowaniu wartości od początku danego cyklu. W kontekście rozliczeń finansowych i wydatkowania środków określenie narastająco oznacza, że rozliczenie nie dotyczy tylko pojedynczego, ostatniego okresu, lecz sumuje i uwzględnia otrzymane środki i poniesione wydatki od początku danego cyklu do końca bieżącego okresu sprawozdawczego. Dla okresu następującego po 1 stycznia 2020 r., kiedy rozliczenie następuje po zakończeniu każdego kolejnego okresu rozliczeniowego, każde kolejne rozliczenie będzie obejmować wydatki skumulowane od początku realizacji programu pilotażowego (lub od dnia zawarcia z NFZ umowy) do końca danego, zamykanego okresu (półrocza). Analogiczny sposób rozliczeń jest przyjęty np. w przypadku rozliczania podatku dochodowego.
– Biorąc pod uwagę także wykładnię celowościową nowelizacji rozporządzenia z 2019 r., należy wyraźnie podkreślić, iż wcześniej obowiązująca wersja zakładała rozliczenie dopiero po zakończeniu całego pilotażu, który jednak został przedłużony. Jak już powiedziałem wcześniej, z uzasadnienia do projektu rozporządzenia z 2019 roku, która wprowadziło rozliczanie narastające, w żaden sposób nie wynika, iż miało ono na celu rezygnację z wprowadzonego modelu narastającego od 1 stycznia 2021 r. – wyjaśnia ekspert.
– Bez wątpienia narastający charakter rozliczenia obowiązywał do 26 czerwca 2025 r. (...) Kiedy to z wprowadzenia do wyliczenia zostało usunięte sformułowanie „narastająco”. Także w tym przypadku prawodawca w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia nie określił celu tej zmiany. Od wskazanego dnia rozliczenia powinny być dokonywane w sposób wyłącznie okresowy. Zatem zgodnie z pkt 2 przepisu po 1 stycznia 2020 r. rozliczenie nadal odbywało się narastająco, lecz po zakończeniu każdego kolejnego okresu rozliczeniowego – tzn. w sposób sumujący się, z uwzględnieniem poprzednich okresów. Zmiana od 1 stycznia 2021 r. dotyczy bowiem momentu rozliczenia, a nie sposobu przeprowadzenia rozliczenia – kontynuuje Zakrzewski.
Zdaniem prawnika NFZ, uważając, że rozliczenie w sposób narastający obowiązywało jedynie do końca 2019 r., błędnie izoluje określenie narastająco tylko do pkt 1, pomijając logiczne i gramatyczne powiązanie z pkt 2, zaś interpretacja, zgodnie z którą mechanizm rozliczenia środków finansowych narastająco przestał obowiązywać od 31 grudnia 2020 r., jest błędna i nie znajduje uzasadnienia w obowiązującym stanie prawnym. W ocenie Zakrzewskiego to otwiera drogę podmiotom leczniczym prowadzącym pilotaż w centrach zdrowia psychicznego do zwrotu od NFZ środków pieniężnych wraz z odsetkami.
Przeczytaj także: „O 1,2 mld zł mniej na psychiatrię – NFZ odpowiedział”, „Loża samobójców” i „CZP – w pogoni za marzeniami”.
