Prawo i bezprawie w Ministerstwie Zdrowia

Pismo do szefowej resortu, w imieniu zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy wysłała 5 listopada przewodnicząca OZZL Grażyna Cebula-Kubat.

Ograniczenie zarobków stoi w sprzeczności z zasadą demokratycznego państwa

OZZL podkreśla, że wprowadzenie górnej granicy wynagrodzenia lekarzy stoi w sprzeczności z fundamentalnymi zasadami polskiego porządku prawnego, w szczególności z zasadą demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997.78.483 ze zm., dalej jako Konstytucja RP) oraz zasadą społecznej gospodarki rynkowej i wolności gospodarczej wynikającej z art. 20 Konstytucji RP.

„Państwo w ustroju gospodarki rynkowej zapewnia ustawowe minimum, swoiste ramy prawne funkcjonowania gospodarki przy jednoczesnym zapewnieniu swobodnego podejmowania aktywności zawodowej i działalności gospodarczej przez swoich obywateli. Powszechnie akceptowane jest ustanawianie przez ustawodawcę wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej. Niemniej limitowanie górnej wysokości wynagrodzenia lekarzy, zarówno pozostających w stosunku pracy, jak i prowadzących własną działalność gospodarczą stanowi zaprzeczenie idei demokratycznego państwa prawa, opartego na społecznej gospodarce rynkowej” – czytamy w stanowisku.

Limit górnych wynagrodzeń lekarzy jest konieczny– Dla części pracodawców górne stawki dla lekarzy na kontraktach były szokiem. Wielu za godzinę pracy płaci mniej, a i tak trudno im związać koniec z końcem – powiedziała Maria Ochman, przewodnicząca Krajowego Sekretariatu Ochrony Zdrowia NSZZ „Solidarność”. 

Cięcie wynagrodzeń lekarzy działa na szkodę interesu publicznego

Cytujemy dalej pismo OZZL: „Jak stanowi art. 22 Konstytucji RP, ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Interes ministerstwa w tym, by ratować budżet przeznaczony na ochronę zdrowia w drodze cięć wynagrodzeń lekarzy, nie jest z pewnością ważnym interesem publicznym, a jest wręcz działaniem na szkodę tego interesu. (...)

Wprowadzenie ustawowego limitu wynagrodzenia lekarzy podważyłoby zaufanie do organów państwa, a także stanowiłoby całkowite zaprzeczenie zasady pewności obrotu.”

Stawki płac lekarzy powinny być ustalane na zasadach rynkowych

Stanowisko OZZL zwraca także uwagę na lekarzy zatrudnionych na podstawie umowy o pracę: „zasadą jest, aby wynagrodzenie odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Wynagrodzenie ma być przy tym godziwe, czemu służy zagwarantowana ustawowo płaca minimalna. Ustawowe i arbitralne limitowanie wynagrodzeń lekarzy stoi w sprzeczności z ideą godnego wynagradzania za pracę. Stanowi też istotną demotywację do podejmowania kształcenia w tym zawodzie, co tylko pogorszyłoby deficyty kadrowe, szczególnie wśród lekarzy specjalistów.

Stawki płac lekarzy powinny być ustalane na zasadach rynkowych i powinny odzwierciedlać wartość wykonywanej pracy, a nie być przedmiotem odgórnej ingerencji państwa. Wprowadzanie jednolitej granicy płac lekarzy, bez uwzględnienia ich nakładu pracy, posiadanych specjalizacji i kwalifikacji byłoby cofnięciem się do czasów gospodarki centralnie planowanej, od której Polska odeszła wraz z transformacją ustrojową po 1989 roku. Forsowanie rozwiązań hamujących konkurencyjność i ograniczających możliwości zarobkowe danej grupy zawodowej przywodzą na myśl rozwiązania epoki słusznie minionej.

Naruszenie konstytucyjnego prawa do ochrony zdrowia

OZZL wskazuje także, że wprowadzane ograniczenia naruszałyby konstytucyjnie chronione prawo do ochrony zdrowia i dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). „Państwo ma obowiązek dbać o to, aby wszyscy obywatele mieli faktyczny i równy dostęp do usług medycznych. Ograniczenie zarobków lekarzy (zwłaszcza specjalistów) grozi zniechęceniem ich do świadczenia usług finansowanych ze środków publicznych, co nieodwołalnie pogłębi niedobór specjalistów w publicznej służbie zdrowia. Limity płacowe wydłużyłyby kolejki do świadczeń specjalistycznych, ograniczyły dostępność leczenia na NFZ i naraziłyby pacjentów na pogorszenie jakości opieki”.

Wynagrodzenia pracowników podmiotów leczniczych – komunikat MZPropozycje przedstawione na prezydium Trójstronnego Zespołu ds. Ochrony Zdrowia dotyczące zmian w ustawie o najniższym wynagrodzeniu pracowników podmiotów leczniczych to efekt postulatów różnych środowisk w tym związków zawodowych i organizacji pracodawców – przekazało Ministerstwo Zdrowia.

Pod względem zarobków polscy lekarze na przedostatnim miejscu w UE

Związkowcy w swoim piśmie powołują się na dane opracowane przez Europejską Federację Lekarzy Etatowych (FEMS), zawarte w tzw. White Book z września 2024 r. wskazując, że zarobki lekarzy w Polsce na wszystkich etapach (od lekarzy stażystów po lekarzy specjalistów z wieloletnim doświadczeniem) plasują się w najniższej dwójce wśród wszystkich krajów Unii Europejskiej. Niższe zarobki mają jedynie lekarze z Albanii. „Świadczy to o niewydolności systemu, w którym coraz więcej lekarzy wyjeżdża za granicę albo przechodzi do sektora prywatnego. Limitowanie wynagrodzeń lekarzy pogłębiłoby jeszcze bardziej ten trend i uczyniłoby Polskę jeszcze mniej konkurencyjnym krajem do wykonywania zawodu lekarza. W żadnym z europejskich krajów nie obowiązuje górna granica wynagrodzeń lekarzy”.

Zarząd Krajowy OZZL wskazuje również, że przepisy ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. 2024.450 ze zm.), które stanowią implementację dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.Urz. UE.L 2003.299.9) ograniczające czas pracy lekarzy do 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień doprowadziły do sytuacji, w której pracodawcy nie mogąc sprostać wymaganiom dyrektywy rozpoczęli proces przechodzenia lekarzy z umów o pracę na umowy B2B przy pełnej akceptacji Ministerstwa Zdrowia. Ta praktyka z jednej strony doprowadziła do urynkowienia stawek wynagrodzeń lekarzy, a z drugiej strony do obejścia przepisów dyrektywy określającej maksymalny czas pracy lekarzy.

„Praktyka ta przez lata nie była korygowana przez ustawodawcę, a obecnie po wielu latach ministerstwo proponuje doraźne rozwiązanie w postaci ustalenia górnego limitu wynagrodzenia lekarzy w sposób sztuczny i niezgodny z prawem, licząc na poprawę sytuacji publicznej ochrony zdrowia. Niestety w ocenie Zarządu Krajowego OZZL ministerstwu nie zależy na prawidłowym zdiagnozowaniu problemów ochrony zdrowia i wyeliminowaniu źródeł nieprawidłowości. Receptą na braki kadrowe wśród lekarzy powinno być podwyższenie standardów kształcenia w zawodzie i zapewnienie odpowiednich warunków pracy i płacy. Odgórne limitowanie wynagrodzeń lekarzy nie przyczyni się do rozwiązania problemów ochrony zdrowia w Polsce, a jedynie je pogłębi.

Drżenie o wynagrodzenie– Ustawa o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych jest sporym obciążeniem dla płatnika, bo wiąże się z wydatkowaniem ogromnych pieniędzy – podkreślił prezes Narodowego Funduszu Zdrowia Filip Nowak, sugerując, że jeśli ma nadal obowiązywać, to trzeba zastanowić się nad źródłami finansowania.

Wynagrodzenie wyższe niż lekarza stażysty

Stanowisko przywołuje także konkretne kwoty wynagrodzenia: „Należy również wskazać na proponowaną podwyżkę wynagrodzenia dla poszczególnych grup zawodowych, o których mowa w załączniku do ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (t.j. Dz.U. 2022.2139). Na skutek wprowadzenia proponowanej podwyżki dla 5. i 6. grupy zawodowej grupy te będą otrzymywały wynagrodzenie wyższe niż lekarz stażysta. Od 1 lipca 2025 r. wysokość zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego dla lekarza stażysty i lekarza dentysty stażysty wynosi 7773 zł. Natomiast wynagrodzenie osób wykonujących zawód medyczny z wykształceniem na poziomie licencjackim (grupa 6.) miałoby wynosić 1,09 kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej za poprzedni rok, a wynagrodzenie dla osób z wykształceniem na poziomie magisterskim – 1,19 ww. kwoty. Gdyby zmiany weszły jeszcze w 2025 r., wynagrodzenie osób zakwalifikowanych do 6. grupy zawodowej wyniosłoby 8918,07 zł, a wykształcenie osób zakwalifikowanych do 5. grupy zawodowej – 9736,25. Nie znajdujemy żadnego racjonalnego uzasadnienia dla takiego ukształtowania zarobków osób wykonujących zawody medyczne w stosunku do zarobków lekarza stażysty.

Wynagrodzenie to także wyraz odpowiedzialności zawodowej i instrument motywacyjny

Podsumowując przedstawione powyżej argumenty OZZL, stwierdza, że rozwiązanie proponowane obecnie przez ministerstwo jest całkowicie nieznane w europejskim porządku prawnym oraz sprzeczne z podstawowymi założeniami demokratycznego państwa prawa. „Zawód lekarza jest zawodem zaufania publicznego, nakierowanym na ochronę życia i zdrowia ludzkiego. Wysokość wynagrodzenia lekarza stanowi nie tylko ekwiwalent za wykonywaną pracę, ale także wyraz odpowiedzialności, jaka spoczywa na tej grupie zawodowej i instrument motywacyjny zapewniający stabilność systemu ochrony zdrowia. Zarząd Krajowy OZZL zdecydowanie sprzeciwia się więc niezgodnemu z prawem limitowaniu wynagrodzenia lekarzy, bez jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia prawnego i aksjologicznego”.

Wynagrodzenie minimalne – sonda „Menedżera Zdrowia”W branży sporo mówi się o ustawie o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych – „Menedżer Zdrowia” spytał internautów o przepisy.