Niespełnione obietnice Narodowej Strategii Onkologicznej

Narodowa Strategia Onkologiczna miała być kompleksową odpowiedzią na dramatyczną sytuację polskich pacjentów onkologicznych – „mapą drogową” dla polskiej onkologii. W tym kontekście szczególnie niepokojące są wnioski ze sprawozdania z realizacji NSO za 2024 r. przygotowanego przez Ministerstwo Zdrowia oraz najnowszego raportu fundacji Alivia

W raporcie podsumowującym realizację Narodowej Strategii Onkologicznej(NSO) w latach 2020-2024 Alivia wskazuje, że mimo formalnego zakończenia wielu zadań polscy pacjenci onkologiczni nadal nie odczuwają realnej poprawy. Podkreśla, że nie zostały osiągnięte kluczowe dla zdrowia populacyjnego wskaźniki, takie jak zwiększenie udziału w badaniach przesiewowych, wyszczepialność przeciw HPV oraz poprawa jakości diagnostyki i leczenia.

Problemy znane od lat nadal bez rozwiązania

Fundacja wskazywała na niską jakość strategii jeszcze przed jej wdrożeniem. – Dziś, mimo upływu lat, wiele problemów pozostało nierozwiązanych, co potwierdzają liczne przykłady i dane zawarte w najnowszym raporcie – wskazuje Alivia. I argumentuje danymi.

W zakresie badań przesiewowych (obszar 3. strategii) w 2024 r. poziom zgłaszalności na mammografię przesiewową wyniósł 33 proc., zamiast planowanych 60 proc. Na cytologię – 11 proc., zamiast planowanych do końca 2024 – 60 proc., a na kolonoskopię 14 proc., zamiast 30 proc.

W zakresie profilaktyki pierwotnej (obszar 2. strategii) wyszczepialność przeciw HPV osiągnęła zaledwie około 11 proc. przy oczekiwanym do końca 2024 r. rezultacie 60 proc. Innym przykładem jest odsetek osób używających wyrobów tytoniowych, który rośnie, zamiast maleć. W 2022 r. paliło 30,8 proc. mężczyzn i 27,1proc. kobiet.

Komisja przyjęła dokument „Narodowa Strategia Onkologiczna – sprawozdanie za 2024 r.” ►Jak podkreślił wiceminister Marek Kos w czasie posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia, choć program NSO wszedł w życie w 2020 r., to od razu wpadł w poślizg ze względu na pandemię COVID-19.

Zdaniem fundacji, obszar 5. strategii (Inwestycje w system opieki onkologicznej) również pozostawia wiele do życzenia – wciąż nie wdrożono narzędzi monitorowania ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej pacjenta (karta e-DILO).

– Mimo formalnych działań nie powstał efektywny system kontroli jakości w polskiej onkologii, a chorzy nie mają gwarancji, że leczenie odbywa się według najnowszych standardów – wskazano w raporcie. 

– Polscy pacjenci onkologiczni wciąż czekają zbyt długo na diagnozę i leczenie, a jak już je rozpoczną, ich ścieżka nie jest monitorowana – pisze Alivia, dodając, że formalnie „odhaczone” zadania nie przełożyły się na realną zmianę w codziennym życiu chorych.

– Bez odważnych decyzji i rzeczywistego wdrożenia systemowych rozwiązań strategia onkologiczna pozostanie niespełnioną obietnicą – uważa fundacja. 

5 grzechów głównych

Analiza przeprowadzona przez Onkofundację Alivia wskazuje na pięć systemowych błędów, które nie tylko utrudniają realizację celów Narodowej Strategii Onkologicznej, ale również zaciemniają faktyczny obraz sytuacji pacjentów onkologicznych w Polsce. Chodzi o:

• brak mierników skuteczności i efektów,
• częste zmiany terminów i redefinicje celów,
• formalizm raportowania,
• nierówności regionalne i ograniczony dostęp,
• brak niezależnej, zewnętrznej ewaluacji.

Alivia przypomina, że 8 lipca sejmowa Komisja Zdrowia jednogłośnie przyjęła sprawozdanie z realizacji NSO za rok 2024.

Wiceminister Marek Kos, prezentując dokument, koncentrował się głównie na zadaniach zrealizowanych w 2024 r. Minister nie odniósł się i nie odpowiedział na zadane przez Onkofundację Alivia pytanie, jakie dodatkowe strategie i działania zostaną podjęte przez Ministerstwo Zdrowia, aby osiągnąć oczekiwane rezultaty, które zaplanowano w NSO.

Przeczytaj także: „Narodowy Portal Onkologiczny zapewni wiarygodną wiedzę pacjentom”