Potrzeba skutecznego systemu przeciwdziałania niedoborom leków
| Tagi: | niedobór leków, Unia Europejska |
W Unii Europejskiej wciąż brakuje leków, a w latach 2023–2024 skala problemu osiągnęła rekordowe rozmiary – wynika z najnowszego raportu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO). Audytorzy podkreślają, że nie ma skutecznego systemu, który pozwalałby szybko reagować na krytyczne niedobory.
Braki dotyczą wszystkich kategorii – od antybiotyków, przez leki przeciwbólowe i generyczne, po szczepionki czy nowoczesne terapie. Sytuacja staje się krytyczna, gdy w danym kraju nie ma odpowiednich zamienników. Od stycznia 2022 r. do października 2024 r. państwa członkowskie zgłosiły braki 136 leków, z czego najwięcej przypadło na ostatnie dwa lata.
– Niedobory leków mogą mieć poważne konsekwencje dla pacjentów, nadwyrężać systemy zdrowia publicznego i stanowić duże wyzwanie dla lekarzy, aptek i krajów – stwierdził Klaus-Heiner Lehne, członek trybunału odpowiedzialny za tę kontrolę. – UE potrzebuje skutecznego rozwiązania, aby zaradzić krytycznym niedoborom – dodał.
Europejska Agencja Leków odegrała istotną rolę podczas pandemii COVID-19, koordynując działania w kryzysie, jednak jej kompetencje poza sytuacjami nadzwyczajnymi pozostają ograniczone. Dodatkowo agencja otrzymuje od branży farmaceutycznej niepełne i często spóźnione informacje, co utrudnia przeciwdziałanie niedoborom.
Komisja Europejska zidentyfikowała przyczyny problemu – m.in. przeniesienie dużej części produkcji poza Europę, głównie do Azji – jednak obowiązek zapewnienia ciągłości dostaw przez producentów w praktyce nie jest skutecznie egzekwowany. Dlatego część państw UE zaczęła gromadzić zapasy na własną rękę, bez koordynacji z innymi krajami, co zdaniem ETO może pogłębiać problem.
Trybunał w raporcie zwraca też uwagę na rozdrobnienie unijnego rynku leków. Część produktów dopuszczonych do obrotu w UE w ramach współpracy miedzy państwami nie trafia na wszystkie rynki krajowe, a różnice w opakowaniach i barierach handlowych utrudniają redystrybucję w sytuacjach kryzysowych. Do tego różnice cen leków między krajami są znaczące.
Komisja Europejska odniosła się 17 września do raportu. W opublikowanym stanowisku przypomniała, że zaproponowała wiele inicjatyw legislacyjnych, w tym reformę Prawa farmaceutycznego i tzw. Akt o lekach krytycznych, które – jej zdaniem – pozwolą rozwiązać wiele problemów wskazanych przez trybunał.
W Brukseli zaznaczono, że przedstawione propozycje uzupełniają już wdrożone działania, takie jak unijna lista leków krytycznych czy europejska platforma monitorowania niedoborów.
KE wyraziła też nadzieję, że Rada i Parlament Europejski szybko porozumieją się w sprawie projektów nowych przepisów.
Przeczytaj także: „Od dostępności do leków krytycznych zależy nasze bezpieczeństwo”.
