Probiotyki donosowe w leczeniu zapalenia płuc

Zapalenie płuc wywołane przez wirusa RSV, często z towarzyszącym nadkażeniem bakteryjnym, jest jedną z najpoważniejszych chorób infekcyjnych u niemowląt i małych dzieci, a także jedną z głównych przyczyn hospitalizacji w tej grupie wiekowej. Brak celowanego leczenia przeciwwirusowego i narastająca antybiotykooporność bakterii stanowią ogromne wyzwanie kliniczne. Czy donosowe podawanie probiotyków w formie stabilnych przetrwalników bakteryjnych może stanowić bezpieczną i skuteczną terapię wspomagającą? Wyniki randomizowanego badania klinicznego z Wietnamu opublikowanego w „Nature” dostarczają bardzo obiecujących danych.

W podwójnie zaślepionym, randomizowanym badaniu klinicznym wzięło udział 120 hospitalizowanych niemowląt (w wieku od 1 do 24 miesięcy) z zapaleniem płuc na tle infekcji RSV i potwierdzonej koinfekcji bakteryjnej. Pacjentów losowo przydzielono do jednej z dwóch grup: otrzymującej standardowe leczenie szpitalne plus donosowo probiotyk w aerozolu (zawierający spory laseczek Bacillus subtilis i B. clausii) lub standardowe leczenie plus placebo (sól fizjologiczna). Oceniano m.in. czas ustępowania objawów, potrzebę tlenoterapii oraz całkowity czas leczenia.

Stosowanie probiotyku przyniosło znaczące korzyści kliniczne – w porównaniu z placebo, skróciło czas trwania kluczowych objawów choroby średnio o 1 dzień, czas tlenoterapii o 2 dni, a całkowity czas hospitalizacji i koniecznej antybiotykoterapii o 1 dzień. Badanie ujawnia imponujące mechanizmy tego działania: już po 3 dniach w grupie otrzymującej probiotyk zaobserwowano niemal 4000-krotną redukcję miana wirusa RSV i bakterii w nosogardzieli, co było efektem 16-krotnie silniejszym niż w grupie placebo. Terapia ta wpłynęła również korzystnie na lokalną odpowiedź immunologiczną, znacząco obniżając stężenie cytokin prozapalnych (IL-6, IL-8, TNF-α) i jednocześnie podnosząc poziom ochronnych przeciwciał IgA w błonie śluzowej nosa. Co więcej, analiza mikrobioty wykazała, że probiotyk szybciej przywracał jej równowagę, redukując udział patogenów takich jak Haemophilus i Streptococcus.

Donosowe podawanie probiotyków w postaci sporów Bacillus wydaje się bezpieczną i skuteczną terapią wspomagającą leczenie ciężkiego zapalenia płuc o mieszanej etiologii (RSV i bakteryjnej) u małych dzieci. Mechanizm działania jest wielokierunkowy i obejmuje bezpośrednią redukcję liczby patogenów, modulację odpowiedzi immunologicznej oraz przywracanie równowagi mikrobioty nosa. Ten prosty element terapii stanowi obiecującą strategię wspierającą, mogąc skrócić czas choroby, złagodzić jej przebieg i ograniczyć zużycie antybiotyków.