Upraktycznienie kształcenia

W odpowiedzi na zapytanie poselskie Anny Gembickiej i Jarosława Sachajki wiceminister zdrowia Marek Kos zaznaczył, że resort podejmuje prace mające na celu zwiększenie liczby aktywnych zawodowo pielęgniarek w systemie opieki zdrowotnej oraz zachęcenie do podejmowania kształcenia przygotowującego do wykonywania tego zawodu.

Posłowie wskazali w interpelacji, że Polska ma jedne z najmniej licznych kadr medycznych w Unii Europejskiej. Na 100 tysięcy mieszkańców przypada ok. 400 lekarzy (Niemcy 440, Czechy 430), ok. 570 pielęgniarek (Francja 1200, Niemcy 1050, Dania 1000, Czechy 1000).

Dodali, że pielęgniarki zarabiają wielokrotnie mniej niż ich koledzy z krajów Europy Zachodniej. – Pielęgniarka z wieloletnim stażem zarabia często mniej niż pracownik korporacyjny bez wykształcenia medycznego – napisali parlamentarzyści. 

MZ stawia na rozwój kompetencji i uprawnień pielęgniarek 

Marek Kos przypominiał, że wprowadzane są rozwiązania systemowe, które stawiają na rozwój kompetencji i uprawnień zawodowych pielęgniarek, a jednocześnie przyczyniających się do większej samodzielności zawodowej, w tym m.in. rozszerzenie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach i wyrobów medycznych ordynowanych przez pielęgniarki oraz wykazu badań diagnostycznych, na które mają one prawo wystawiać skierowania.

Ile jest pielęgniarek (i w jakim wieku)W 2024 r. liczba pielęgniarek mieszkających w Polsce i posiadających prawo wykonywania zawodu wyniosła 323,6 tys. – ponad 30 proc. ogółu stanowiły osoby w wieku 50–59 lat.

Od 1 lipca 2025 r. uprawnione pielęgniarki mogą ordynować kolejne leki oraz kierować na nowe badania diagnostyczne, co umożliwia pielęgniarkom i położnym realizację nowego świadczenia pn. „Moje zdrowie – Bilans zdrowia osoby dorosłej”.

Ministerstwo Zdrowia wspiera także rozwój zawodowy pielęgniarek poprzez coroczne dofinansowanie szkoleń specjalizacyjnych.

Wiceminister Kos przypomniał, że resort wprowadził zmiany do standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu pielęgniarki, mające na celu upraktycznienie kształcenia tak, aby było dostosowane do aktualnych potrzeb rynku pracy – standardy wejdą w życie od tego roku akademickiego. 

– W ramach Krajowego Planu Odbudowy realizowany jest system zachęt do podejmowania i kontynuowania studiów na wybranych kierunkach medycznych, w tym również na kierunku pielęgniarstwo, w ramach którego przyznano m.in. stypendia oraz bezzwrotne wsparcie dla studentów tego kierunku. Wsparcie to będzie kontynuowane w drugiej edycji – przekazał Kos.

Dodał, że uruchomiono także mentoring dla absolwentów kierunku pielęgniarstwo. Planowane jest również uruchomienie takiego dla studentów tego kierunku.

Dofinansowanie kursów specjalistycznych

Ponadto w ramach środków europejskich realizowane będzie wsparcie m.in. dla pielęgniarek w zakresie dofinansowania kursów kwalifikacyjnych, specjalistycznych i dokształcających. Chodzi o program Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021–2027 (FERS). Umowa o wartości ponad 80 mln zł na dofinansowanie projektu na kształcenie podyplomowe pielęgniarek i położnych została podpisana przez minister zdrowia oraz prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych.

Trwają też prace powołanego zarządzeniem ministra zdrowia zespołu do spraw określenia obszarów, w tym czynności zawodowych, w których może być realizowana zaawansowana praktyka pielęgniarek.

Za mało pielęgniarek na oddziałach – kto za to odpowiadaZa często zdarzają się sytuacje, w których mamy do czynienia z niewystarczającą liczbą pielęgniarek na dyżurach. Kto jest za to odpowiedzialny?

Wiceminister poinformował, że trwają także prace legislacyjne nad projektem ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej. Przygotowano projekt ww. ustawy, w którym m.in. uregulowano poziomy kompetencyjne pielęgniarek.

Kos podkreślił, że wzrasta liczba uczelni posiadających akredytację ministra zdrowia do prowadzenia kształcenia na kierunku pielęgniarstwo na poziomie pierwszego stopnia oraz zwiększa się także liczba studentów na kierunku pielęgniarstwo I stopnia.

Wiceszef resortu podał, że liczba pielęgniarek pracujących ogółem w 2023 r. to 228,5 tys., z czego ok. 207,5 tys. jest zatrudnionych w podmiotach leczniczych, w tym w publicznym systemie ochrony zdrowia pracowało 196,9 tys.

Resort o normach pracy 

Wiceminister, odnosząc się do pytania o stanowisko ministerstwa na temat pracy pielęgniarek i lekarzy przekraczającej 12 godzin dziennie, przypomniał, że normy te oraz obowiązujące okresy odpoczynku zostały określone w przepisach ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.

Wyjaśnił, że w przypadku pracowników wykonujących zawód medyczny i posiadających wyższe wykształcenie, którzy zostali zobowiązani do pełnienia dyżuru medycznego, łączny czas pracy nie może przekroczyć przeciętnie 48 godzin na tydzień (art. 95).

Natomiast pracownicy, o których mowa w art. 95 ust. 1 i 1a ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, którzy wyrazili na piśmie zgodę na objęcie ich tzw. klauzulą opt-out, mogą zostać zobowiązani do pracy w wymiarze przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym. Ich maksymalny tygodniowy czas pracy – zgodnie z art. 96 – nie może jednak przekraczać 78 godzin.

Ustawa określa ponadto minimalne okresy odpoczynku dobowego i tygodniowego, wynoszące odpowiednio 11 i 24 godziny (art. 97).

– Obowiązujące przepisy prawa, w tym w szczególności ustawa o działalności, a także ustawa z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, dopuszczają zatrudnianie w podmiocie leczniczym lekarzy oraz innych osób wykonujących zawody medyczne, zarówno na podstawie umów o pracę, jak i umów cywilnoprawnych. Decyzja i wybór nie tylko w zakresie miejsca pracy, ale również podstawy zatrudnienia, zostały pozostawione woli stron danego stosunku prawnego. Nie oznacza to oczywiście, że obecne przepisy prawa umożliwiają zupełną dowolność w kształtowaniu stosunków prawnych łączących osoby wykonujące zawód medyczny, np. lekarzy, pielęgniarki, z podmiotami leczniczymi – wyjaśnił Marek Kos.

Przeczytaj także: „Stop dyżurom jednoosobowym”.