U psychologa bez rodziców – senacka komisja poparła ustawę

Wiceminister zdrowia Jerzy Szafranowicz podczas posiedzenia senackiej Komisji Zdrowia 14 lipca zwrócił się do członków komisji o poparcie nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty.

Jak wyjaśnił, nowela umożliwia osobom małoletnim, którzy ukończyli 13. rok życia, skorzystanie z ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki psychologicznej w ramach świadczeń gwarantowanych ze środków publicznych (tj. w ramach pierwszego poziomu referencyjnego, co stanowi gwarancję udzielenia fachowej pomocy), z wyłączeniem porad lekarskich z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień.

Wysoki poziom świadczenia 

– Ustawa obejmuje korzystanie z pomocy psychologa bez zgody opiekuna ze świadczeń gwarantowanych finansowanych ze środków publicznych, aby zapewnić wysoki poziom takich usług – podkreślił Szafranowicz.

Przed uzyskaniem świadczenia małoletni będzie musiał okazać dokument potwierdzający tożsamość, podać swoje dane osobowe, włącznie z adresem zamieszkania i numerem PESEL, a także dane przedstawiciela ustawowego, jego adres zamieszkania i numer telefonu.

Z kolei osoba udzielająca świadczenia będzie zobowiązana niezwłocznie – nie później niż w ciągu 7 dni – zawiadomić przedstawiciela pacjenta małoletniego o udzielonym świadczeniu zdrowotnym, stanie zdrowia psychicznego oraz konieczności dalszego udzielania określonych świadczeń pacjenta. Chyba że taka wiadomość będzie stanowić zagrożenie dla dobra pacjenta, np. kiedy opiekun jest sprawcą przemocy.

W takiej sytuacji psycholog udzielający świadczenia będzie mógł odstąpić od zawiadamiania rodzica i wówczas zawiadamia sąd opiekuńczy.

– Z przerażeniem przeczytałam wszystkie dane dotyczące potrzeb młodych osób w zakresie wsparcia psychologicznego lub psychoterapeutycznego, jak też dane dotyczące prób samobójczych i samobójstw. To wszystko pokazuje, jak bardzo w tej chwili młodzi ludzie wymagają wsparcia, gdyż nie radzą sobie z wieloma aspektami życia codziennego – stwierdziła senator Beata Małecka-Libera, przewodnicząca komisji. 

– Potrzebujemy wsparcia dla małoletnich, dlatego wnikliwie przeczytałam wszystkie opinie dotyczące nowelizacji ustawy. Zdaję sobie sprawę z tego, że nie jest to idealna ustawa, mamy tę świadomość, jednak czasami trzeba wybierać ścieżkę szybkiego działania. Myślę, że ten aspekt nam przyświeca, aby szybko zapewnić te opiekę młodym ludziom – wskazała.

Terapia AI zamiast pomocy psychologa

Wnioskodawczyni ustawy, posłanka Marta Golbik, podkreśliła, że ustawa wychodzi naprzeciw postulatom licznych organizacji reprezentujących osoby młode, które są od początku zaangażowane w proces legislacyjny.

– W jego trakcie projektowane przepisy się zmieniały. Sporym kompromisem jest np. włączenie w proces terapeutyczny rodziców lub opiekunów, ponieważ bez ich współpracy proces zdrowienia będzie niekompletny – z wyłączeniem oczywiście sytuacji, gdy to relacja z opiekunem prawnym jest źródłem problemów małoletniego – powiedziała.

Posłanka podkreśliła, że dużym problemem jest kwestia szukania przez młodzież porad i wsparcia psychologicznego poprzez sztuczną inteligencję. – Musimy, jako osoby stanowiące prawo, zrobić wszystko co w naszej mocy, aby młody człowiek miał dostęp do fachowej pomocy i tą ustawą staramy się im to zapewnić. Wiemy jednak, że pomoc psychologiczna nie będzie skuteczna w tym procesie bez udziału opiekunów. Dlatego w ustawie przewidujemy udział opiekuna – wskazała Golbik.

Zaznaczyła, że nowelizacja umożliwia uzyskanie takiej pomocy wyłącznie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

– Niestety, wciąż przy braku ustaw o psychologu i psychoterapeucie nie jesteśmy w stanie zweryfikować wszystkich osób, które mogą udzielać takiej pomocy. Być może w przyszłości izba wyższa pochyli się nad dalszymi zmianami, jednak obecnie przewidujemy pomoc w ramach pierwszego poziomu referencyjnego, aby osoby, które udzielają takiego wsparcia były pewne i sprawdzone – stwierdziła.

Wątpliwości dotyczące praw rodzielskich

Radca prawny z Krakowa, Artur Gontarczyk, reprezentujący Polską Federację Ruchów Obrony Życia, wyraził opinię do ustawy odnosząc się do kwestii praw rodzicielskich. Jego zdaniem, nowelizacja narusza ograniczenia dotyczące praw rodzielskich, bo te – jak wskazał – mogą być ograniczone w drodze ustawy lub orzeczenia sądu, a nie rozporządzenia.

– Taka konstrukcja zapisów zarusza art. 48 ust. 2 konstytucji, a więc jest niekonstytucyjna – ocenił.

 – Pytanie, na które powinniśmy sobie odpowiedzieć, brzmi: czy możliwości korzystania ze świadczeń zdrowotnych opisanych w ustawie nie naruszają istoty praw rodzicielskich – wskazał. 

Przewodnicząca sejmowej Komisji Zdrowia Marta Golbik w odpowiedzi zwróciła uwagę, że nowelizacja będzie dotyczyła niewielkiej grupy osób, ponieważ większość małoletnich dostaje wsparcie ze strony rodziców.

– Ustawa nie jest wtedy do nie czego potrzebna, bo jeśli rodzic ma prawidłowe relacje ze swoim dzieckiem i jeśli dziecko zgłasza się do niego z prośbą o pomoc, to rodzic uda się z nim do specjalisty. Ustawa jest skierowana do młodych osób, które czują, że mają poważne problemy, jednak nie mogą pójść po pomoc do specjalisty, bo nie ma na to zgody rodzica, a są tego różne powody – czasami rodzice nie chcą przyznać, że ich dziecko ma problem i potrzebuje pomocy, ale są też tacy rodzice czy opiekunowie, którzy kompletnie nie rozumieją, z czym zmaga się ich dziecko – tłumaczyła.

Udział rodzica w procesie wsparcia psychologicznego 

– Chcielibyśmy, aby dzisiaj nie mówiło się o władzy rodzicielskiej. Są organizacje, które nie chcą dopuścić w swoim myśleniu tego, że młody człowiek jest samodzielny, samodzielnie myśli i może bez rodziców podejmować decyzje. Jeszcze raz podkreślę, że w tej ustawie udział rodzica jest od początku do końca zapewniony – wyjaśniła Golbik.

Przedstawiciel Rady Młodzieżowej przy Parlamentarnym Zespole ds. Młodzieży Miłosz Kozikowski podkreślił, że ustawa zapewniająca wsparcie psychologiczne młodym ludziom wychodzi naprzeciw najpilniejszym potrzebom w zakresie ich zdrowia w dobie wzrostu znaczenia technologii, sztucznej inteligencji i kultury przemocy.

Nowelizację poparła także przedstawicielka Biura Rzecznika Praw Dziecka Weronika Snoch.

Senacka Komisja Zdrowia zdecydowała, że zarekomenduje Senatowi przyjęcie nowelizacji bez poprawek.