Lekarzu, reaguj na przemoc!

– Chcemy dotrzeć do lekarzy i uwrażliwić ich na problem przemocy domowej. Mimo że lekarze mają ograniczony czas na wizytę, to w przypadku podejrzenia przemocy domowej powinni przeprowadzić pogłębiony wywiad. W bezpiecznej atmosferze mogą zapytać pacjenta o jego sytuację domową i zaproponować pomoc – powiedziała Bogusława Bukowska, dyrektor Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.

Podkreśliła, że najłatwiej jest zdiagnozować przemoc fizyczną, ale należy pamiętać, że pacjent może doświadczyć również przemocy psychicznej, ekonomicznej, seksualnej lub cyberprzemocy. Zauważyła także, że dokumentacja medyczna uwzględniająca konsekwencje przemocy domowej może być ważnym materiałem dowodowym w postępowaniach sądowych.

– W ramach kampanii lekarze i inni pracownicy ochrony zdrowia otrzymają aktualną i profesjonalną wiedzę na temat przemocy domowej, jej rozpoznawania, konsekwencji, przepisów prawa, obowiązujących procedur interwencyjno-pomocowych, w tym procedury Niebieska Karta – dodała dyrektor Bogusława Bukowska.

System ochrony zdrowia nie chroni ofiar przemocy

Jak wskazała dyrektor KCPU, 45 proc. pacjentów, którzy doświadczają przemocy domowej trafia do systemu ochrony zdrowia, ale liczba interwencji czy działań podejmowanych przez medyków i innych.

Dlaczego?

– Są to bariery systemowe, ograniczenia czasowe i problemy w dostępie do lekarzy w ogóle. Ale nie tylko, bo wiemy z badań, że istnieją przyczyny, na które możemy mieć wpływ takie jak umiejętności czy przekonanie pracowników systemu ochrony zdrowia odnośnie do tego, czy warto podejmować takie działania. Ważne jest także poczucie, czy mają odpowiednie kompetencje i umiejętności – tłumaczyła.

W jej opinii pracownicy ochrony zdrowia są otwarci, wrażliwi, ale często nie podejmują rozmowy w trosce o pacjenta, ponieważ boją się, żeby ta rozmowa nie była zbyt inwazyjna, żeby pacjentowi być może nie zaszkodziła. Inni nie czują się komfortowo w podejmowaniu tego typu tematu. Jak podkreśliła, medycy potrzebują dodatkowych narzędzi, których dostarczą im eksperci kampanii.

– Kampania „Lekarzu, reaguj na przemoc!” ma na celu wsparcie pracowników ochrony zdrowia w tym, aby mogli mieć takie miejsce jak portal lekarzureagujnaprzemoc.pl, gdzie będą mieli możliwość zdobycia wiedzy, dyskusji dotyczącej tego, w jaki sposób rozpoznawać objawy tego, że pacjent doświadcza przemocy domowej, w jaki sposób te interwencje powinny być podejmowane, a także edukacji w obszarze przepisów prawa obowiązujących w Polsce – wyjaśniła Bogusława Bukowska.

Podkreśliła, że obciążenia dla systemu zdrowia i fakt, że tak wiele zaburzeń zdrowia psychicznego i somatycznego ma związek z doświadczaniem przemocy domowej, wskazuje jednoznacznie, że odpowiedzialność i zakres zadań, który mogą podejmować pracownicy ochrony zdrowia, jest bardzo duży. Dodała także, że pierwszy etap kampanii będzie realizowany w tym roku, natomiast następne są zaplanowane na dwa kolejne lata. 

Pomóc przerwać cierpienie

Inicjatywę objęła patronatem minister zdrowia Joanna Sobierańska-Grenda, która w opublikowanym w portalu piśmie zachęca lekarzy do zaangażowania w antyprzemocowe działania.

– Zjawisko przemocy może przyjmować różne formy – od przemocy fizycznej, poprzez psychiczną, seksualną po ekonomiczną. Rozwój nowych technologii wiąże się niestety również z rozwojem przemocy cyfrowej, polegającej np. na stalkowaniu czy tworzeniu deepfake’ów z udziałem osoby doznającej przemocy. Te wszystkie działania przemocowe zawsze prowadzą do jednego – pogarszającego się stanu zdrowia osoby doznającej przemocy. Dlatego tak ważna jest postawa nie tylko lekarzy, ale wszystkich pracowników ochrony zdrowia, wobec tego zjawiska. To państwa reakcja może pomóc przerwać cierpienie, przywrócić godność osobom – pacjentom, którzy często sami mogą nie być świadomi, że zachowania ich bliskich noszą znamiona np. przemocy psychicznej czy ekonomicznej – zaapelowała minister zdrowia.

Podczas konferencji resort zdrowia reprezentował Kuba Sankowski, zastępca dyrektora Departamentu Zdrowia publicznego. Podkreślił, że decyzja o objęciu akcji patronatem honorowym kampanii przez panią minister jest wyrazem zaangażowania wszystkich pracowników resortu w kwestii zapobiegania, wykrywania i zwalczania przemocy domowej.

– Działania w ramach tej kampanii są obudowane w dalszej warstwie wieloma innymi inicjatywami związanymi z kształceniem przeddyplomowym i podyplomowym lekarzy. Treści związane z prawami pacjenta, obowiązkami lekarza w systemie zabezpieczenia społecznego są bardzo mocno eksponowane w trakcie kształcenia wszystkich lekarzy w ramach wszystkich specjalizacji. Każdy lekarz odbywa kursy z prawa medycznego, gdzie te treści już teraz w nowych programach specjalizacji są obecne. Dostarczamy więc zarówno wiedzę, jak i narzędzia do tego, aby system ochrony zdrowia mógł aktywnie włączyć się w wykrywanie i reagowanie na przypadki przemocy domowej – powiedział przedstawiciel MZ.

Współpraca między placówkami ochrony zdrowia, administracją rządową, policją, służbami społecznymi

Dariusz Dziełak, dyrektor Biura Partnerstwa Publicznego i Innowacji w Narodowym Funduszu Zdrowia, podkreślił, że kampania i idące za nią działania powinny być wspierane nie tylko przez wszystkie instytucje, ale wszystkich ludzi. Nadmienił także, że NFZ czynnie wspiera działania antyprzemocowe chroniące zwłaszcza dzieci i młodzież.

– Od początku obowiązywania nowej ustawy Kamilka placówki medyczne i ich personel jest zobowiązany do określonych działań sformalizowanych w celu stosowania standardów ochrony małoletniej przed przemocą. Ale samo stworzenie ram prawnych zwykle nie jest wystarczające. W związku z tym staramy się również w tej dziedzinie pomagać, próbując wdrażać doświadczenia krajów, które mają w tym obszarze większe doświadczenia – w tym przypadku model portugalski. Jego istotą oprócz wsperania wiedzą i doświadczeniem jest współpraca międzysektorowa, między placówkami ochrony zdrowia, administracją rządową, policją, służbami społecznym. Tylko takie współdziałanie może być skuteczne – podkreślił Dariusz Dziełak.

Przeczytaj także: „Jak rozpoznać symptomy krzywdzenia dzieci i skutecznie interweniować?”.