Coraz dłuższe życie w zdrowiu

Wydłużenie trwania życia w zdrowiu jest jednym z głównych celów polityki zdrowotnej wielu krajów. Jeżeli oczekiwane trwanie życia w zdrowiu wzrasta szybciej niż przeciętne trwanie życia, oznacza to, że ludzie przez coraz większą część życia charakteryzują się dobrym zdrowiem. Oczekiwane lata przeżyte w zdrowiu (Healthy Life Years, HLY) to wskaźnik obrazujący sytuację zdrowotną ludności, obliczany na podstawie tablic trwania życia oraz indywidualnie i subiektywnie postrzeganej niepełnosprawności. Wartość HLYx interpretuje się jako przewidywaną średnią liczbę lat jaką ma do przeżycia bez niepełnosprawności osoba w wieku x ukończonych lat, pod warunkiem, że aktualne warunki umieralności i utraty zdrowia populacji nie ulegną zmianie do końca trwania życia tej osoby.

Różnica w trwaniu życia w zdrowiu w momencie urodzenia (HLY0) w 2024 r. między płciami wyniosła 3,7 roku na korzyść kobiet. Wartość ta zmniejsza się wraz z wiekiem. Dla osób w wieku 50 lat wyniosła 2,1 roku, a dla osób w wieku 65 lat już tylko 0,8 roku. Dla porównania różnica w przeciętnym trwaniu życia w momencie narodzin w 2024 roku wyniosła 7,3 roku.

W analizie oczekiwanego trwania życia w zdrowiu HLYx ważne jest uwzględnienie również przeciętnego trwania życia ex. Pozwala to między innymi na określenie, jaka część życia wolna jest od niepełnosprawności. Od 2009 r. do 2024 r. poziom HLY0 zmieniał się proporcjonalnie do wartości przeciętnego trwania życia, dla mężczyzn stanowiąc od 79,9 proc. do 82,3 proc., a dla kobiet od 76,2 proc. do 79,3 proc. Oznacza to, iż mimo że dla mężczyzn przewiduje się krótsze trwanie życia, to większą jego część przeżyją bez niepełnosprawności.

W Polsce występuje duże zróżnicowanie wskaźnika trwania życia w zdrowiu w przekroju wojewódzkim. W 2024 r. rozpiętość między skrajnymi wartościami tego wskaźnika dla mężczyzn wyniosła 3,4 roku. Najdłuższym trwaniem życia w zdrowiu mężczyzn charakteryzowały się województwa:

• wielkopolskie (63,50 roku),
• lubuskie (63,12 roku)
• zachodniopomorskie (63,11 roku).

Natomiast najkrótszym:

• lubelskie (60,10 roku),
• podlaskie (60,50 roku)
• łódzkie (60,52 roku).

Dla kobiet występuje również duże zróżnicowanie wartości wskaźnika, a rozpiętość pomiędzy skrajnymi wartościami wyniosła 2,8 roku. W tym przypadku najdłuższe trwanie życia w zdrowiu wystąpiło w województwach:

• wielkopolskim (66,36 roku),
• lubuskim (66,21 roku)
• zachodniopomorskim (66,19 roku).

Z kolei najkrótsze w województwach:

• lubelskim (63,57 roku),
• łódzkim (63,62 roku)
• podlaskim (63,93 roku).

W 2024 r. wskaźnik HLY0 zwiększył się w stosunku do 2023 r. dla mężczyzn we wszystkich województwach. Największe wzrosty odnotowano w województwach: podlaskim (o 1,1 roku), lubelskim (o 0,8 roku) oraz podkarpackim (o 0,7 roku). W przypadku kobiet wskaźnik HLY0 zwiększył się dla wszystkich województw z wyjątkiem dolnośląskiego i opolskiego (spadek o mniej więcej 0,1), przy czym najwyższe wzrosty otrzymano w podlaskim i kujawsko-pomorskim (o 0,9 roku) oraz podkarpackim i mazowieckim (wzrost o 0,8 roku).

W województwach Polski zachodniej, a zwłaszcza północno-zachodniej oczekiwane trwanie życia w zdrowiu w momencie narodzin (HLY0) jest wyższe niż w województwach leżących na wschodzie kraju.

W przypadku mężczyzn województwa charakteryzujące się zarówno niskim trwaniem życia, jak i niskim trwaniem życia w zdrowiu, to łódzkie i świętokrzyskie.

Województwa, w których zarówno trwanie życia, jak i trwanie życia w zdrowiu przekroczyły poziom krajowy to opolskie, mazowieckie, małopolskie oraz pomorskie. Na uwagę zasługują również województwa zachodniopomorskie i lubuskie, w których pomimo niskiego trwania życia odnotowano relatywnie wysokie trwanie życia w zdrowiu, a także województwa podlaskie i podkarpackie, gdzie – przeciwnie – przy wysokim trwaniu życia odnotowano niskie trwanie życia w zdrowiu.

W przypadku kobiet niskim poziomem obu parametrów charakteryzowało się województwo łódzkie. W województwie pomorskim parametry te były niemal takie same jak dla poziomu krajowego. Województwa, w których zarówno trwanie życia, jak i trwanie życia w zdrowiu przekroczyły poziom krajowy, to opolskie, mazowieckie oraz małopolskie. Na szczególną uwagę zasługują województwa lubuskie i zachodniopomorskie, w których pomimo niskiego trwania życia występował wysoki wskaźnik trwania życia w zdrowiu, wyraźnie przekraczający poziom krajowy, oraz województwa lubelskie, podkarpackie i podlaskie, gdzie przy wysokim trwaniu życia odnotowano względnie niskie wartości współczynnika trwania życia w zdrowiu.