Co trzeba wiedzieć wiedzieć o diagnostyce i leczeniu żył powierzchownych?
Zakrzepica żył powierzchownych, często postrzegana jako łagodny, samoograniczający się stan zapalny, w rzeczywistości może stanowić istotny problem kliniczny. U około 10 proc. pacjentów może prowadzić do rozwoju zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) lub zatorowości płucnej (ZP). Opublikowany w „JAMA Network” przegląd podsumowuje aktualny stan wiedzy na temat diagnostyki i leczenia tego schorzenia, podkreślając rolę kluczowych aspektów w codziennej praktyce lekarskiej.
Typowymi czynnikami ryzyka zakrzepicy żył powierzchownych kończyn dolnych, podobnie jak w ZŻG, są między innymi ciąża, żylaki czy aktywna choroba nowotworowa, a samo schorzenie występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. W przypadku kończyn górnych główną przyczyną są z kolei cewniki dożylne. Klasyczny objaw to bolesna i zaczerwieniona zmiana wyczuwalna pod skórą wzdłuż przebiegu żyły.
Kluczowym i niezbędnym narzędziem diagnostycznym jest ultrasonografia (USG doppler), która nie tylko potwierdza obecność skrzepliny, ale, co niezwykle ważne, ocenia jej rozległość i odległość od połączenia z układem żył głębokich. Należy pamiętać, że oznaczenie stężenia D-dimerów nie jest wiarygodne w wykluczaniu tej choroby ze względu na niską czułość. Należy pamiętać, że u około 25 proc. pacjentów z zakrzepicą żył powierzchownych kończyn dolnych współistnieje ukryta zakrzepica żył głębokich.
Postępowanie terapeutyczne jest zróżnicowane i zależy od lokalizacji oraz rozległości skrzepliny. W łagodnych, ograniczonych przypadkach można zastosować leczenie objawowe w postaci pończoch uciskowych i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Leczenie przeciwkrzepliwe w dawce profilaktycznej (np. fondaparynuks 2,5 mg, rywaroksaban 10 mg lub heparyna drobnocząsteczkowa) jest zalecane u pacjentów ze skrzepliną o długości co najmniej 5 cm.
Najważniejszą zasadą jest ocena bliskości do układu żył głębokich: jeśli skrzeplina znajduje się w odległości mniejszej niż 3 cm od połączenia z żyłą głęboką, pacjenta należy leczyć pełną dawką terapeutyczną antykoagulantu, tak jak w przypadku zdiagnozowanej zakrzepicy żył głębokich.
Zakrzepica żył powierzchownych nie jest stanem błahym i wymaga starannej diagnostyki ultrasonograficznej w celu precyzyjnej oceny ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych. Postępowanie jest zróżnicowane, a znajomość tych zasad jest kluczowa dla bezpiecznego i skutecznego prowadzenia pacjentów szczególnie w ramach opieki ambulatoryjnej.
