Oparzenia słoneczne a rak kolczystokomórkowy skóry: metaanaliza kwantyfikuje ryzyko
Związek między ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe (UV) a rozwojem raka kolczystokomórkowego skóry (cSCC) jest dobrze ugruntowany w medycynie. Mniej jasna była jednak rola epizodów ostrych i ciężkich oparzeń słonecznych.
Czy pojedyncze, ale silne oparzenie, szczególnie w dzieciństwie, znacząco zwiększa ryzyko nowotworzenia w dorosłym życiu? Najnowsza obszerna metaanaliza opublikowana w „NEJM Dermatology” pierwsza w sposób ilościowy podsumowuje dowody na ten temat.
W przeglądzie systematycznym i metaanalizie uwzględniono 17 badań obserwacyjnych opublikowanych do maja 2025 r. Oceniały one związek między historią oparzeń słonecznych a ryzykiem rozwoju cSCC w populacji ogólnej. Głównym celem była ocena, jak częstość występowania ciężkich oparzeń słonecznych (bolesnych, z pęcherzami) zarówno w ciągu całego życia, jak i specyficznie w okresie dzieciństwa, wpływa na ryzyko zachorowania na raka kolczystokomórkowego.
Analiza objęła łącznie dane od ponad 320 tys. uczestników i wykazała silny, zależny od „dawki” (częstości oparzeń) związek. Średnia i wysoka częstość bolesnych oparzeń słonecznych z pęcherzami w ciągu całego życia wiązała się ze wzrostem ryzyka zachorowania na cSCC odpowiednio o 51 proc. (OR 1,51) i 69 proc. (OR 1,69) w porównaniu do osób bez takich epizodów. Co niezwykle istotne z perspektywy zdrowia publicznego, szczególnie niebezpieczne okazały się oparzenia doznane w dzieciństwie – wysoka częstość ich występowania w tym okresie wiązała się z ponad 3-krotnie wyższym ryzykiem rozwoju cSCC w dorosłym życiu (OR 3,11). Nawet pojedynczy epizod takiego oparzenia słonecznego w ciągu życia również statystycznie zwiększał to ryzyko o 38 proc.
Metaanaliza ta dostarcza silnych, ilościowych dowodów potwierdzających, że epizody ciężkich oparzeń słonecznych są istotnym i niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju raka kolczystokomórkowego skóry. Szczególnie alarmujące jest ponadtrzykrotnie wyższe ryzyko związane z oparzeniami doznanymi w okresie dzieciństwa. Wyniki te w sposób jednoznaczny podkreślają fundamentalne znaczenie konsekwentnej fotoprotekcji i unikania oparzeń słonecznych na każdym etapie życia, a zwłaszcza w populacji pediatrycznej, jako kluczowego i najskuteczniejszego elementu prewencji nowotworów skóry.
