Lekarze apelują do premiera o inwestycje w poprawę jakości powietrza

List otwarty do premiera Donalda Tuska został wysłany z okazji obchodzonego 7 września Międzynarodowego Dnia Czystego Powietrza dla Błękitnego Nieba, który ustanowiono 6 lat temu przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Apel podpisali eksperci m.in. z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego czy Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Krytyczne zagrożenie dla zdrowia publicznego

Sygnatariusze listu przypomnieli, że tzw. potrójny kryzys planetarny – zmiana klimatu, utrata bioróżnorodności oraz zanieczyszczenie środowiska – staje się krytycznym zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Jest to związane ze spalaniem paliw kopalnych, które napędza zarówno zmianę klimatu, jak i przyczynia się do emisji szkodliwych substancji, które wdychamy. Skutki zanieczyszczeń powietrza oraz zmiany klimatu, w tym m.in. fale upałów, ekstremalne zjawiska pogodowe czy rozprzestrzenianie się chorób wektorowych w coraz większym stopniu wpływają na zdrowie, w tym na rozwój chorób przewlekłych i ich ciężki przebieg oraz długość życia mieszkańców naszego kraju.

Eksperci zwrócili uwagę, że Polska wciąż należy do państw o najgorszej jakości powietrza w Unii Europejskiej. Z danych wynika, że tylko z powodu narażenia na smog przedwcześnie umiera w naszym kraju ponad 47 tys. osób rocznie.

Zdrowie zapisane w konstytucji

– Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby to nie tylko problem ekologiczny – to dramat zdrowotny, który dotyka miliony Polaków. Coraz więcej osób choruje na nowotwory złośliwe, schorzenia układu oddechowego, alergie, choroby serca i jednym z ich źródeł jest środowisko, w którym żyjemy – skomentowała prof. Ewa Konduracka, przewodnicząca Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

W jej ocenie każdy człowiek ma prawo do życia w dobrym zdrowiu. –To nie przywilej, to fundament godnego życia. Ale to także obowiązek państwa, zapisany w konstytucji, by chronić zdrowie obywateli i przeciwdziałać zagrożeniom, które coraz częściej wynikają z degradacji środowiska naturalnego – wyjaśniła.

Polska znajduje się też w pierwszej dziesiątce europejskich krajów o największej liczbie zgonów związanych z narażeniem na ekstremalne ciepło w miesiącach letnich.

Aby lepiej chronić zdrowie społeczeństwa oraz zapobiegać chorobom, konieczne jest wzmocnienie działań na rzecz klimatu i poprawy jakości powietrza w Polsce – zaapelowali do premiera autorzy i autorki listu.

Koszty zanieczyszczenia powietrza poniesione przez Polskę to 60 mld rocznie

Zwrócili uwagę, że inwestycje w ochronę środowiska to nie tylko kwestia zdrowia, lecz także bezpieczeństwa ekonomicznego oraz rozwoju gospodarczego. Przedwczesne zgony, absencja chorobowa i prezenteizm (nieefektywna obecność w pracy) wynikające ze szkodliwych czynników środowiskowych już dzisiaj mają istotne znaczenie dla finansów publicznych. Koszty zanieczyszczenia powietrza, jakie poniosła Polska w latach 2014–2020, szacuje się na 60 mld euro rocznie, co stanowi aż 13 proc. polskiego PKB – podano.

Inwestycja środków publicznych w ochronę środowiska i zdrowia (zamiast dopłacania do wydobycia oraz spalania paliw kopalnych) ma szansę zwiększyć polskie PKB. Według raportu Banku Światowego działania dążące do szybszej dekarbonizacji poprzez osiągnięcie zerowej emisji netto w 2050 r. przyspieszą wzrost gospodarczy w Polsce łącznie o ponad 4 proc. PKB w porównaniu z aktualnymi politykami.

Konieczna redukcja emisji zanieczyszczeń

Aby to nastąpiło, należy spełnić kilka warunków, ocenili specjaliści. Konieczne jest między innymi: nadanie priorytetu działaniom na rzecz redukcji emisji zanieczyszczeń i publicznym inwestycjom w energię odnawialną oraz zapewnienie im odpowiedniego poziomu finansowania. Eksperci zaapelowali o to, by Polska zobowiązała się do ambitnych redukcji krajowych emisji gazów cieplarnianych netto, zgodnie z celem ograniczenia maksymalnego wzrostu temperatury do 1,5 stopnia Celsjusza. Oznaczałoby to przyspieszenie osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2040 roku.

W ocenie sygnatariuszy listu redukcja zanieczyszczenia powietrza w Polsce będzie ponadto wymagała szybkiej i skutecznej transpozycji przepisów zrewidowanej dyrektywy w sprawie jakości powietrza (AAQD) do ustawodawstwa krajowego.

– Pociąg zmian klimatycznych jedzie rozpędzony i grozi katastrofą. Jeśli natychmiast nie podejmiemy zdecydowanych działań, skutki zdrowotne zmiany klimatu i zanieczyszczenia środowiska będą nie do opanowania, teraz i w przyszłości – podkreślił prof. Bolesław Samoliński, kierownik Katedry Zdrowia Publicznego i Środowiskowego Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych, Alergologii i Immunologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Przeczytaj także: „Codzienne zanieczyszczenia powietrza silniej wpływają na zdrowie niż krótkotrwały smog”.