Rząd wspiera niepełnosprawnych

Wsparcie dla niepełnosprawnych

Osoby z niepełnosprawnościami będą mogły korzystać z pomocy asystenta osobistego, który na stałe będzie wspierał je w codziennym funkcjonowaniu – m.in. przemieszczaniu się, prowadzeniu domu, załatwianiu spraw urzędowych, a także w pracy, nauce i kontaktach społecznych.

Usługa asystencji osobistej będzie bezpłatna. Obejmie ona docelowo ok. 100 tys. osób z niepełnosprawnościami oraz nawet 500 tys. ich bliskich. Nowe przepisy mają wejść w życie w 2027 roku. Rząd planuje przeznaczyć na program asystencji osobistej ponad 47 mld zł do 2035 roku.

Do tej pory usługi asystenckie działały tylko w ramach czasowych i ograniczonych programów, kierowanych do samorządów i organizacji pozarządowych. Teraz powstanie stały, ogólnopolski system, dzięki któremu każda osoba potrzebująca wsparcia asystenta osobistego będzie miała do niego dostęp. Rozwiązanie będzie dużym odciążeniem także dla rodzin i bliskich osób z niepełnosprawnościami.

Co wnosi projekt?

Najważniejsze rozwiązania, które wnosi ustawa:

• Proponowane przepisy wyznaczają nowy standard, jeśli chodzi o zwiększenie niezależności życia osób z niepełnosprawnościami. 

• Asystent osobisty będzie pomagał każdej osobie indywidualnie, ściśle dopasowując się do jej potrzeb. Chodzi o pomoc np. w higienie, czynnościach domowych, poruszaniu się po ulicy oraz aktywnościach zawodowych czy społecznych. Po przejściu specjalistycznego instruktażu, asystent będzie mógł także wspierać daną osobę w prostych czynnościach medycznych
• Osoba z niepełnosprawnością będzie miała swobodę wyboru osobistego asystenta. Będzie mogła także wybrać podmiot, który zorganizuje dla niej usługę asystencji – samorząd lub organizację pozarządową
• Dostęp do usługi asystencji osobistej będzie bezpłatny.

• Nowa forma wsparcia osób z niepełnosprawnościami obejmie cały kraj – usługa asystencji zostanie zorganizowana w każdym powiecie w Polsce.

• Decyzja o przyznaniu wsparcia będzie ustalana od 1 roku do maksymalnie 3 lat i będzie mogła być przedłużana.

• Rozwiązanie pozwoli systematycznie oceniać sytuację osoby z niepełnosprawnością oraz dostosowywać zakres i liczbę godzin asystencji osobistej do jej aktualnych potrzeb.

• W zależności od sytuacji danej osoby, asystent będzie ją wspierał od 20 do docelowo 240 godzin miesięcznie (w pierwszym roku obowiązywania ustawy do 200 godzin, w drugim – do 220 godzin). 

• Najwyższa możliwa liczba godzin wsparcia miesięcznie (240 godzin) oznacza, że asystent osobisty będzie dostępny dla osoby z niepełnosprawnością średnio 8 godzin dziennie.

• Decyzja o przyznaniu osobistej asystencji, wraz z miesięcznym wymiarem godzin i zakresem wsparcia, dokonywana będzie przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności. To wykwalifikowany, ekspercki skład, który przyjedzie do osoby wnioskującej o asystencję
• O asystencję osobistą będą mogły docelowo ubiegać się osoby w wieku 18-65 lat, które uzyskały co najmniej 80 punktów w skali potrzeby wsparcia, a od trzeciego roku działania ustawy – także młodzież z niepełnosprawnością od 13. roku życia
• Asystentem będzie mogła zostać osoba pełnoletnia, która m.in. ukończy specjalne szkolenie, kurs pierwszej pomocy i ewakuacji osób z niepełnosprawnościami oraz przejdzie instruktaż dla konkretnej osoby.

Przepisy te wejdą w życie 1 stycznia 2027 r.

Unijne programy także dla PFRON

Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) będzie mógł realizować projekty współfinansowane z pieniędzy europejskich. Chodzi o programy dotyczące aktywizacji społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnościami oraz ich rodzin. Z nowych rozwiązań skorzysta ponad 30 tys. osób w całym kraju.

Najważniejsze rozwiązania

• Rada Nadzorcza PFRON będzie mogła zatwierdzać programy, które będą wykorzystywać środki unijne

• Rozwiązanie umożliwi pełne wdrożenie Programu Operacyjnego Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027, jeśli chodzi o dostępność i usługi dla osób z niepełnosprawnościami. Dzięki temu możliwa będzie realizacja projektów:

• „Mobilny Doradca Włączenia Społecznego”

• Wsparcie udzielone zostanie dla 17,1 tys. osób z niepełnosprawnościami oraz ich rodzin z terenu 76 powiatów
• Wyszkolonych zostanie 380 osób, które będą pomagać, jako mobilni doradcy włączenia społecznego. Osoby te będą wspierały i doradzały osobom z niepełnosprawnościami bezpośrednio w ich środowisku, w tym na terenach wykluczonych komunikacyjnie, docierając szczególnie do osób, które nie miały dotychczas możliwości skorzystać z różnych form wsparcia
• Kwota projektu to 229,5 mln zł

• „Testowanie wdrożenia usługi zatrudnienia wspomaganego”

• 12 tys. osób z niepełnosprawnościami uzyska wsparcie w formie zatrudnienia wspomaganego – uznanej na całym świecie metody aktywizacji zawodowej
• Chodzi o pomoc w znalezieniu oraz w utrzymaniu przez osobę z niepełnosprawnością zatrudnienia na otwartym rynku pracy
• W ramach programu, trener pracy będzie pomagał osobie z niepełnosprawnością w poszukiwaniu zatrudnienia. Będzie ją także wspierał po znalezieniu posady i – szczególnie na początku – podczas wykonywania codziennych zadań na stanowisku pracy. Trener będzie również pomagał pracodawcy, który zatrudni osobę z niepełnosprawnością
• Zakłada się, że co najmniej 30% uczestników programu znajdzie w ten sposób zatrudnienie
• Kwota projektu to 535 mln zł. 

• Przyjęte rozwiązanie pozytywnie wpłynie na budżet państwa dzięki zwiększeniu wykorzystania funduszy unijnych.

Nowe przepisy mają wejść w życie z dniem następującym po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.