Poselski projekt ustawy o zawodzie psychoterapeuty skierowany do prac w Podkomisji

Przypomnijmy, że ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawodu psychoterapeuty oraz zasady organizacji i działania samorządu zawodowego psychoterapeutów.

Jak czytamy między innymi w opisie projektu, zawód psychoterapeuty wykonuje ponad 22 000 osób. Z psychoterapii korzystają setki tysięcy osób. Zapotrzebowanie wielokrotnie przekracza aktualną liczbę aktywnych specjalistów. Jeden psychoterapeuta przypada na 25000 osób. Praca psychoterapeutów jest niezwykle ważna, gdyż zgodnie z raportami WHO, choroby psychiczne to jedno z największych wyzwań XXI w.

Zawód psychoterapeuty ma istotną rolę w systemie ochrony zdrowia psychicznego - oprócz farmakoterapii jest to główna metoda leczenia zaburzeń psychicznych oraz podstawową metodą postępowania w przypadku profilaktyki występowania zaburze psychicznych oraz dbania o jakość zdrowia psychicznego, zgodnie z definicją zdrowia psychicznego wg WHO, które uznaje, iż zdrowie psychiczne to znacznie więcej niż brak występowania choroby.

Psychoterapia jest obszarem szczególnie wrażliwym społecznie, ponieważ dotyczy kwestii zdrowia i równowagi psychicznej oraz wiąże się z dostępem do poufnych, osobistych, intymnych danych, przy czym ze względu na dobro interesu publicznego, predestynuje ten zawód do grona zawodów zaufania publicznego.

NRL negatywnie o projekcie ustawy o zawodzie psychoterapeutyNaczelna Rada Lekarska po zapoznaniu się z projektem ustawy o zawodzie psychoterapeuty oraz samorządzie zawodowym zaopiniowała go negatywnie. Samorząd lekarski jednocześnie w pełni zaaprobował potrzebę uregulowania zasad wykonywania i zawodu psychoterapeuty oraz kryteriów dostępu do wykonywania tego zawodu.

Mimo tak znaczącej roli w systemie, zawód psychoterapeuty nie jest obecnie uregulowany w sposób kompleksowy w polskim porządku prawnym. Obowiązują szczątkowe regulacje zawarte w:

• rozporządzeniach koszykowych dla świadczeń wykonywanych w ramach NFZ
• nowelizacji rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, która weszła w życie 1 stycznia 2022 r., wprowadzająca do sytemu prawa m.in. definicję osoby posiadającej certyfikat psychoterapeuty
• ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, nowelizacją z dnia 17 sierpnia 2023 r. wprowadzające definicję psychoterapii wykonywanej w podmiotach leczniczych

Regulacje te są niewystarczające i ograniczyły się do utrwalenia stanu „niedoregulowania” statusu zawodu psychoterapeuty. Wprowadziły jedynie na poziom ustawowy regulacje w zakresie określania osób uprawnionych do udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu psychoterapii finansowanych ze środków publicznych.

Świadczenie psychoterapii na rynku usług prywatnych jest nieuregulowane, co rodzi wiele zagrożeń dla osób korzystających z psychoterapii. Brak jednolitych przepisów określających wymagania kwalifikacyjne, zasady etyki zawodowej oraz mechanizmy odpowiedzialności zawodowej powoduje, że osoby nieposiadające odpowiednich kompetencji mogą oferować usługi psychoterapeutyczne. Skutkuje to niepewnością prawną zarówno dla pacjentów, jak i dla samych psychoterapeutów a osoby korzystające z usług psychoterapeutycznych nie mają gwarancji, że świadczone im usługi będą wykonywane przez osobę posiadającą odpowiednie przygotowanie teoretyczne i praktyczne.

Brak nadzoru nad wykonywaniem zawodu psychoterapeuty rodzi ryzyko występowania nieprawidłowości, takich jak nadużycia wobec pacjentów, naruszenia etyki zawodowej lub wykonywanie psychoterapii przez osoby bez odpowiedniego przeszkolenia. Zawód psychoterapeuty nie jest objęty prawną ochroną tytułu zawodowego, co oznacza, że każdy może się nim posługiwać, niezależnie od posiadanego wykształcenia czy doświadczenia.

Projekt ustawy o zawodzie psychoterapeuty trafił do SejmuPrzewodnicząca sejmowej Komisji Zdrowia Marta Golbik zapowiedziała złożenie do Kancelarii Sejmu projektu ustawy regulującej zawód psychoterapeuty – założono w nim uznanie psychoterapeuty za zawód zaufania publicznego.   

Brak odpowiedniego nadzoru prowadzi do sytuacji, w której pacjenci nie mają możliwości zgłaszania skarg na psychoterapeutów do specjalnie powołanego w tym celu organu. W praktyce liczne skargi wpływają do Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Pacjenta, sędziów sądów powszechnych. Obecny stan prawny nie przewiduje zasad dotyczących odpowiedzialności zawodowej psychoterapeutów, co oznacza, że nawet w przypadku poważnych naruszeń zasad etyki zawodowej nie można nałożyć na psychoterapeutę sankcji, takich jak zawieszenie lub odebranie prawa do wykonywania zawodu. Mimo istnienia wysokich standardów zawodowych stworzonych przez stowarzyszenia psychoterapeutów a przyjętych przez NFZ, instytucje te nie mają prawnych możliwości, aby je egzekwować od osób dopuszczających się naruszeń. Bez samorządu zawodowego, złożonego z psychoterapeutów merytoryczna piecza nad wykonywaniem zawodu nie jest możliwa.

10 lipca sejmowa Podkomisja stała do spraw zdrowia psychicznego rozpatrzy projekt ustawy o zawodzie psychoterapeuty oraz samorządzie zawodowym. Przypomnijmy, że między innymi NRL jak NIPiP wyraziły negatwne stanowisko wobec tego projektu.