Zaopatrzenie pacjentów po laryngektomii – rola lekarza POZ w zapewnieniu skutecznej rehabilitacji oddechowej
Pacjenci po całkowitej laryngektomii stają przed wieloma wyzwaniami zdrowotnymi związanymi z utratą funkcji górnych dróg oddechowych.
Kluczowe dla ich zdrowia i komfortu życia jest codzienne stosowanie odpowiednich wyrobów medycznych, takich jak wymienniki ciepła i wilgoci (HME), plastry mocujące wymienniki HME, rurki tracheostomijne oraz awaryjnie krtań elektroniczną. Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej odgrywają istotną rolę w zapewnieniu pacjentom dostępu do tych środków, ponieważ mają prawo do wystawiania zleceń na refundowane wyroby medyczne.
Aby ułatwić proces, przygotowano gotowe wzory poprawnie wypełnionych zleceń zaopatrzenia w poszczególne wyroby medyczne – dostępne do pobrania na stronie:
https://www.atosmedical.pl/specjalisci/hcp-refundacja-wyrobow
|
Wzór zlecenia na krtań elektroniczną (laryngofon) |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Wymienniki ciepła i wilgoci (HME) - dlaczego są tak ważne?
Wymienniki ciepła i wilgoci (Heat and Moisture Exchanger – HME), nazywane potocznie „sztucznym nosem”, umożliwiają:
|
|
✔ nawilżanie i ogrzewanie wdychanego powietrza, co chroni drogi oddechowe przed podrażnieniem, ✔ filtrację powietrza ograniczając wnikanie zanieczyszczeń, pyłów i alergenów, ✔ zmniejszenie ilości wydzieliny i kaszlu, poprawę komfortu oddychania i jakość snu, ✔ zmniejszenie częstości infekcji dróg oddechowych oraz potrzeby odsysania, ✔ utrzymanie odpowiedniego oporu oddechowego, co poprawia wymianę gazową i wspiera funkcjonowanie mięśni oddechowych. |
Stosowanie wymiennika HME przez 24 godziny dziennie jest niezbędne dla utrzymania odpowiedniej ochrony płuc, prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego oraz poprawy ogólnego samopoczucia pacjenta. Niedostateczne używanie wymiennika HME zwiększa ryzyko powikłań pulmonologicznych i może prowadzić do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia. Dlatego jest on kluczowym elementem rehabilitacji oddechowej.
2. Plastry do mocowania wymienników HME – kluczowe dla skutecznej rehabilitacji oddechowej
Aby zapewnić prawidłowe działanie HME, niezbędne jest ich właściwe mocowanie do stomy. Najczęściej stosuje się w tym celu plastry, które:
|
✔ zapewniają szczelność stomy, co jest niezbędne m.in. do mówienia bez użycia rąk, ✔ chronią skórę – dostępne są wersje dostosowane do skóry wrażliwej, płaskiej lub głębokiej stomy, ✔ podnoszą komfort życia, eliminując potrzebę stosowania opasek i poprawiając estetykę. |
|
Dobór odpowiedniego rodzaju plastra (np. Provox OptiDerm dla skóry wrażliwej, Provox StabiliBase dla głębokiej stomy) wpływa bezpośrednio na skuteczność rehabilitacji oddechowej.
3. Rurki tracheostomijne – kiedy warto je stosować
|
|
W sytuacji, gdy stoma jest świeża, bardzo wąska lub skóra wokół niej jest podrażniona (np. w trakcie lub po radioterapii), skuteczne przyklejenie plastra może być utrudnione. W takich przypadkach możliwe jest zastosowanie rurek tracheostomijnych (np. Provox LaryTube), które zapewniają drożność stomy oraz umożliwiają bezpieczne mocowanie HME. |
Rodzaje rurek:
- standardowa - nie posiada fenestracji
- z fenestracją - posiada specjalne otwory, umożliwiające mówienie
- z ringiem - nie posiada fenestracji, aby umożliwić mówienie logopeda dokonuje fenestracji, we właściwym miejscu
|
Specjalna rurka z ringiem może być stabilizowana przy pomocy plastra, co ogranicza ucisk na szyję i ułatwia pielęgnację stomy. Taki system pozwala na założenie wymiennika HME lub zastawki foniatryczej do mówienia bez użycia rąk Free Hands bezpośrednio na rurce, przy jednoczesnym wykorzystaniu plastra jako elementu mocującego, uszczelniającego i stabilizującego. Z czasem, w miarę gojenia, pacjent może być stopniowo odzwyczajany od rurki. Rurkę z ringiem można w każdym momencie wyjąć ze stomy, czy włożyć ją ponownie, bez konieczności odklejania plastra. |
|
4. Krtań elektroniczna (laryngofon) – alternatywna droga komunikacji
|
|
W przypadku braku możliwości mówienia przez protezę głosową, pacjent może korzystać z elektronicznych krtani – laryngofonów (np. Provox® SolaTone). Urządzenia te umożliwiają awaryjne lub alternatywne porozumiewanie się i również podlegają refundacji raz na 5 lat. |
5. Refundacja – aktualne zasady
Kto może wystawić zlecenie?
Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 13 października 2023 r., zlecenia na wyroby medyczne takie jak HME, plastry, rurki tracheostomijne oraz laryngofony mogą wystawiać również lekarze podstawowej opieki zdrowotnej. W przypadku pielęgniarek i położnych możliwa jest kontynuacja zlecenia przez maks. 6 miesięcy.
Produkty objęte refundacją:
- Wymiennik ciepła i wilgoci (HME) – kod zaopatrzenia T.03.01 - do 35 sztuk na miesiąc (wymiennik mocowany bezpośrednio do rurki tracheostomijnej silikonowej z otworem wlotowym o przekroju 22mm/ 23mm lub plaster mocujący, wyposażony w przycisk lub inne rozwiązanie umożliwiające mówienie przez protezę głosową np. Provox XtraMoist, XtraFlow)
- Dopłata pacjenta – 10%
- Plaster do mocowania wymienników HME – kod zaopatrzenia T.04.01 - do 20 sztuk na miesiąc (plaster do mocowania filtrów HME np. Provox FlexiDerm, Optiderm, StabiliBase, XtraBase)
- Dopłata pacjenta – 10%
- Rurka tracheostomijna – kod zaopatrzenia T.02.01.00 - 1 sztuka na 6 miesięcy dotyczy rurki silikonowej lub 3 sztuki na 6 miesięcy dotyczy rurki tracheostomijnej z wymiennym wkładem
- Dopłata pacjenta – 10%
- Krtań elektroniczna (laryngofon) – kod zaopatrzenia T.01.01 - 1 sztuka na 5 lat (urządzenie/aparat wspomagający mowę np. Provox SolaTone)
- Dopłata pacjenta – 0%
Materiały edukacyjne dotyczące refundacji
Więcej informacji oraz szczegółowe materiały edukacyjne znajdą Państwo na naszej stronie internetowej: Atos Medical dla Specjalistów lub klikając w poniższe linki, skąd można pobrać dokumenty w wersji PDF:
- Refundacja – podstawowe informacje
- Orzeczenie o niepełnosprawności – praktyczny przewodnik
- Refundacja dla osób z dodatkowymi uprawnieniami: 47ZND, 47DN, 47ZN
- Wzór poprawnie wystawionego zlecenia na wyroby medyczne kod zaopatrzenia T.03.01 Wymienniki ciepła i wilgoci HME
- Wzór poprawnie wystawionego zlecenia na wyroby medyczne kod zaopatrzenia T.04.01 Plaster do mocowania filtrów HME
- Wzór poprawnie wystawionego zlecenia na wyroby medyczne kod zaopatrzenia T.02.01.00 Rurka tracheostomijna
- Wzór poprawnie wystawionego zlecenia na wyroby medyczne kod zaopatrzenia T.01.01 Krtań elektroniczna
Zachęcamy do korzystania z tych materiałów w codziennej praktyce!
6. Korzyści dla pacjenta po laryngektomii dzięki właściwemu zaopatrzeniu:
|
✔ Poprawa jakości rehabilitacji oddechowej ✔ Zachowanie odpowiedniego oporu oddechowego ✔ Zmniejszenie liczby infekcji ✔ Lepszy sen i komfort życia ✔ Możliwość komunikacji ✔ Samodzielność i integracja społeczna |
|
7. Warto pamiętać:
- Wystawienie zlecenia w POZ możliwe jest bez udziału specjalisty.
- Pacjenci mogą korzystać z pomocy zespołu Atos Care przy formalnościach.
- Osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności (np. 47ZN) mają dodatkowe uprawnienia.
Masz pytania?
Zespół Atos Medical chętnie pomoże w doborze produktów i procedurze refundacyjnej:
Tel. 22 295 00 16
info.pl@atosmedical.com
www.atosmedical.pl
Bibliografia:
1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.
2. Bien S, Okla S, van As-Brooks CJ, Ackerstaff AH. The effect of a Heat and Moisture Exchanger (Provox HME) on pulmonary protection after total laryngectomy: a randomized controlled study. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2010;267(3):429–435.
3. Merol JC, Charpiot A, Langagne T, Hemar P, Ackerstaff AH, Hilgers FJ. Randomized controlled trial on postoperative pulmonary humidification after total laryngectomy: External humidifier versus heat and moisture exchanger. Laryngoscope. 2012;122(2):275–281.
4. Foreman A, De Santis RJ, Sultanov F, Enepekides DJ, Higgins KM. Heat and moisture exchanger use reduces in-hospital complications following total laryngectomy: a case-control study. J Otolaryngol Head Neck Surg. 2016;45(1):40.
5. Ebersole B, Moran K, Gou J, Ridge J, Schiech L, Liu JC, et al. Heat and moisture exchanger cassettes: Results of a quality/safety initiative to reduce postoperative mucus plugging after total laryngectomy. Head Neck. 2020.
6. Beck ACC, Retel VP, Bunting G, Sethi RKV, Deschler DG, van den Brekel MWM, et al. Cost-effectiveness analysis of using the heat and moisture exchangers compared with alternative stoma covers in laryngectomy rehabilitation: US perspective. Head Neck. 2020;42(12):3720–3734.
7. Retèl VP, van den Boer C, Steuten LM, Okła S, Hilgers FJ, van den Brekel MW. Cost-effectiveness of heat and moisture exchangers compared to usual care for pulmonary rehabilitation after total laryngectomy in Poland. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2015;272(9):2381–2388.
