Nowe spojrzenie na ryzyko nowotworów u pacjentów z chorobami wątroby

Choroby wątroby są dobrze znanym czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów m.in. dróg żółciowych i trzustki. Mechanizmy genetyczne leżące u podstaw tej progresji, a także rola wrodzonej predyspozycji do uszkodzenia wątroby, pozostają nie w pełni poznane. Zmienia to najnowsze badanie oparte na ogromnej bazie danych UK Biobank. Naukowcy sprawdzili, jak stężenie enzymów wątrobowych (aminotransferaz) i wrodzona skłonność genetyczna wpływają na ryzyko rozwoju wybranych nowotworów.

W badaniu kohortowym przeanalizowano dane prawie 450 tysięcy uczestników. Oceniano związek między chorobami wątroby i stężeniem aminotransferaz (AlAT, AspAT) a ryzykiem wystąpienia raka wątrobowokomórkowego (HCC), raka żółciowokomórkowego (ICC) oraz raka trzustki. Dla każdego uczestnika obliczono ponadto wskaźnik ryzyka poligowego (PRS) dla stężeń AlAT i AspAT, odzwierciedlający genetyczną skłonność do wyższych wartości tych enzymów.

Potwierdzono, że choroby wątroby i podwyższone stężenie aminotransferaz są silnie związane z wyższym ryzykiem badanych nowotworów. Co kluczowe, analiza genetyczna wykazała, że wrodzona skłonność do wyższych stężeń AlAT i AspAT (wysoki PRS) wiązała się ze wzrostem ryzyka rozwoju raka wątrobowokomórkowego (HCC) o odpowiednio 69% i 79%, ale nie miała istotnego związku z pozostałymi analizowanymi nowotworami. Analiza przyczynowo-skutkowa przyniosła kolejne ważne wnioski: potwierdzono, że alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest bezpośrednią przyczyną zarówno HCC (wzrost ryzyka o mniej więcej 38%), jak i ICC (wzrost ryzyka o mniej więcej 43%). Co ciekawe, dla metabolicznej choroby stłuszczeniowej wątroby (MAFLD) takiego związku przyczynowego nie wykazano.

Prezentowane badanie rysuje złożony obraz ryzyka onkologicznego w chorobach wątroby. Potwierdza, że podwyższone aminotransferazy to uniwersalny sygnał alarmowy, ale jednocześnie pokazuje, że genetyczna predyspozycja do ich wysokich stężeń przekłada się na ryzyko raka wątrobowokomórkowego. Co najważniejsze, twarde dowody z randomizacji wyników kładą nacisk na działania prewencyjne: podczas gdy alkoholowa choroba wątroby jawi się jako bezpośrednia przyczyna nowotworów, rola stłuszczeniowej choroby wątroby w tym procesie pozostaje mniej pewna.