Choroby układu pokarmowego – leczenie bez barier

Program XXI Kongresu Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii obejmował 40 sesji naukowych, w tym także prowadzonych w języku angielskim. Tematyka spotkań koncentrowała się na codziennej praktyce gastroenterologicznej i obejmowała m.in.: postępy w gastroenterologii, neurogastroenterologię, nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), diagnostykę i leczenie chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, problemy ostrego i przewlekłego zapalenia trzustki oraz zagadnienia dotyczące opieki nad pacjentkami w ciąży z chorobami układu pokarmowego. Organizatorami wydarzenia było Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, a organizatorem wydawniczym Wydawnictwo Medyczne Termedia.

Przez trzy dni, równocześnie w sześciu salach, odbywały się wykłady, warsztaty i kursy podyplomowe, co nadało kongresowi wyjątkowo intensywny charakter.

Gastroenterologia – nowe zalecenia i algorytmy działania ►O rewolucyjnych zmianach w gastroenterologii, nowych metodach leczenia i prewencji rozmawiamy z prof. Grażyną Rydzewską.

Dużym zainteresowaniem cieszyły się także warsztaty praktyczne, m.in. endoskopowe, ultrasonograficzne, żywieniowe i mikrobiologiczne. Uczestnicy mogli pogłębiać wiedzę o mikrobiocie przewodu pokarmowego oraz psychogastroenterologii. Równolegle odbywały się kursy podyplomowe – żywieniowy, trzustkowy, dotyczący leczenia NChZJ, a także kursy endosonografii i ultrasonografii w praktyce klinicznej. 

Jaka przyszłość czeka gastroenterologię?

Jednym z ważnych punktów programu była dyskusja nad nowymi kierunkami w gastroenterologii.

– Gastroenterologia w mojej ocenie już stała się królową nauk. Przewód pokarmowy to jeden z najważniejszych organów, ponieważ mieści się z nim niemal cały układ immunologiczny. Znajduje się w nim mikrobiota jelitowa, będąca źródłem wielu mediatorów hormonów, bariera jelitowa, która jest swego rodzaju strażnikiem pomiędzy środowiskiem wewnętrznym a zewnętrznym. Wątroba, trzustka to narządy, które pełnią kluczową rolę w naszym organizmie. Okazuje się bowiem, że przewód pokarmowy, w tym mikrobiota,  ma niezwykle ważny wpływ, jeżeli chodzi o rozwój stłuszczenia wątroby, choroby niedokrwiennej serca lub udaru mózgu – tłumaczył prof. dr hab. n. med. Wojciech Marlicz z Kliniki Gastroenterologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. 

– Związek przewodu pokarmowego z całym naszym organizmem jest bardzo silny i złożony. Wydaje się, że to właśnie przewód pokarmowy pozwala spojrzeć na człowieka w sposób holistyczny – dodał profesor.

Zdaniem prezesa elekta w tej bliższej i dalszej przyszłości możemy spodziewać się rozwoju diagnostyki małoinwazyjnej – kapsułek endoskopowych, testów z krwi, z kału, z moczu, które będą mogły przewidywać pewne choroby i oceniać skuteczność działania niektórych leków. – Dużą rolę odegra również sztuczna inteligencja, która z jednej strony będzie wspomagać proces diagnostyczny, także histopatologiczny, endoskopowy, ale też będzie pomocna w ekstrakcji różnych danych i ich porządkowaniu. Prognozujemy także, że będą nowe leki, nowe cząsteczki, które będą coraz skutecznej dostosowywane do pacjenta w leczeniu chorób zapalnych jelit, ale też w onkologii – powiedział prof. Marlicz.

Znikają bariery w leczeniu

Jak zauważyła prof. Grażyna Rydzewska, kierownik naukowy XXI Kongresu Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, przewodnicząca komitetu organizacyjnego, coraz większy nacisk kładzie się nie tylko na skuteczniejsze leczenie, lecz także na prewencję nieswoistych chorób zapalnych jelit.

– Znikają bariery w leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit. Z każdym rokiem sytuacja pacjentów zmienia się na lepsze. Mamy coraz lepszy dostęp do nowoczesnych terapii, w tym biologicznych – wskazała.

Zaznaczyła, że nowe terapie trafiają do refundacji dosyć szybko. Dodała, że program lekowy dla pacjentów z NChZJ spełnia wymagania chorych. W październiku, za zgodą resortu zdrowia, zostaną wprowadzone poprawki do programu, które mają w większym stopniu ułatwić pacjentom dostęp do leczenia.

Interdyscyplinarność to odpowiedź na różne potrzeby pacjentów 

Jak tłumaczył prof. Piotr Eder, specjalista chorób wewnętrznych i specjalista gastroenterologii, konsultant wojewódzki w dziedzinie gastroenterologii w Wielkopolsce, pacjenci mają coraz więcej możliwości terapeutycznych w chorobach układu pokarmowego, w tym przełyku, żołądka, jelit, wątroby, trzustki i dróg żółciowych. 

– Coraz częściej pod naszą opiekę trafią pacjenci, z którymi jeszcze niedawno nie mieliśmy do czynienia. To pacjenci z wielochorobowością, w wieku podeszłym. Różnorodność pacjentów jest bardzo duża, dlatego potrzebujemy wielu opcji, aby terapia mogła być spersonalizowana. Leki innowacyjne dają nam szansę na personalizację leczenia – umożliwiają dostosowanie leczenia do różnorodności przebiegu klinicznego choroby, ale także do indywidualnej historii pacjenta – ocenił specjalista.

– Obecnie staramy się podejmować decyzje wspólnie z pacjentem – zaznaczył prof. Eder.

Wpływ stresu i emocji na układ pokarmowy 

Podczas jednej z sesji naukowych poruszono kwestię psychogastroenterologii, która bada związek między stanem psychicznym a funkcjonowaniem układu pokarmowego. Z uwagi na rosnący wpływ stresu na funkcjonowanie mikrobioty coraz więcej specjalistów podejmuje się przeprowadzania szczegółowych badań.

– W trakcie kongresu mieliśmy przyjemność gościć profesor Laurie Keefer, psycholog kliniczną, szefową sekcji psychogastroenterologii, która jako pierwsza wprowadziła psychogastroenterologię do dziedziny gastroenterologii. W Polsce staramy się stworzyć usystematyzowany sposób szkolenia specjalistów z psychogastroenterologii i nawiązać ścisłą współpracę między psychologami, psychoterapeutami a gastroenterologami. Zależy nam na tym, aby opieka nad pacjentem była holistyczna – podkreślił prof. Marlicz.

Jak zaznaczył prezes elekt, przyszłość, jeżeli chodzi o przewód pokarmowy i gastroenterologię klaruje się bardzo jasno. – Wiemy, jak duży wpływ przewód pokarmowy ma na odległe narządy i tkanki. Poprzez dietę, leki lub eliminację pewnych preparatów możemy modulować funkcję odległych organów. Pamiętajmy o tym, że mamy epidemię otyłości, dlatego bardzo ważna jest tutaj rola układu pokarmowego – zaznaczył gastrolog.

Podkreślił, jak duże znaczenie ma interdyscyplinarność i wieloośrodkowa współpraca łącząca doświadczenie i wiedzę lekarzy z rożnych dziedzin medycyny. Prof. Marlicz podkreślił też znaczenie ścisłej współpracy z towarzystwami lekarskimi, naukowymi i organizacjami pacjenckimi.